Kontekstdan kelib chiqib aytganda, sunʼiy intellekt bu – kompyuterlarning inson kabi fikrlab, real hayotdagi vazifalarni bajara olishidir. Mashinani oʻqitish esa tizimga katta hajmdagi maʼlumotlar ichidan takrorlanuvchi elementlarni aniqlash, qaror qabul qilish, tajriba va maʼlumotlar asosida oʻzini takomillashtirish imkonini beruvchi texnologiya hamda usullarni anglatadi.

Dasturchilar va dasturiy taʼminot ishlab chiquvchilari kompyuterlarga maʼlumotlarni tahlil qilish, muammolarni hal etish imkonini beradi. Boshqacharoq aytganda, sunʼiy intellekt tizimlarini yaratadi. Bunda ular quyidagi vositalardan foydalanadi:

• mashinani oʻqitish

• chuqur oʻqitish (deep learning)

• neyron tarmoqlar

• computer vision

• nutq bilan ishlash (NLP)

Maqolada SI va mashinani oʻqitish sohalari oʻrtasidagi farqlar toʻgʻrisida soʻz yuritamiz. Hozirda ularning katta-kichik tashkilotlarda qanday qoʻllanayotgani haqida batafsil maʼlumot beramiz.

Sunʼiy intellekt nima?

Sunʼiy intellekt bu – insonga xos boʻlgan vazifalarni bajara oladigan yoki undan ham ortigʻiga qodir boʻlgan kompyuter, robotlarni yaratishdir. SIga asoslangan dasturlar maʼlumotlarni tahlil qilib, ularni tushuna oladi. Inson aralashuvisiz ham axborot bera oladi, maʼlum harakatlarni avtomatik ravishda boshlash ham qoʻlidan keladi.

SI kundalik hayotimizda foydalanilayotgan koʻplab texnologiyalarning asosini tashkil etadi. Jumladan, aqlli qurilmalar va Apple mahsulotlaridagi Siri kabi ovozli yordamchilarning asosi SIdan iborat. Kompaniyalar ayrim vazifalarni avtomatlashtirish, qaror qabul qilishni tezlashtirish va mijozlar bilan chatbotlar orqali muloqot qilish imkoniyatini yaratishga harakat qiladi. Shuning uchun kompyuterlarga inson tilidan foydalanish va tasvirlarni tushunish imkoniyatini beruvchi nutq bilan ishlash (NLP) va computer vision kabi usullarni joriy etyapti.

Mashinani oʻqitish

Mashinani oʻqitish (ML) bu – SIga olib boradigan yoʻldir. SIning bu kichik tarmogʻi maʼlumotlardan avtomatik tarzda oʻrganadi va namunalarni tanib olish uchun algoritmlardan foydalanadi. Soʻng ana shu oʻrganganlarini tobora samarali qaror qabul qilishda qoʻllaydi.

Dasturchilar mashinani oʻqitishni oʻrganadi va tajribalar oʻtkazadi. Bu orqali kompyuter tizimining idrok etish, tushunish va harakat qilish imkoniyatlarini qay darajada takomillashtirish mumkinligini sinovdan oʻtkazadi.

Mashinani oʻqitishning ilgʻor usuli boʻlmish chuqur oʻqitish (deep learning) bu sohada yanada ilgarilab boryapti. Chuqur oʻqitish modellari murakkab namunalarni oʻrganadi, inson aralashuvisiz prognoz qilish uchun katta neyron tarmoqlaridan foydalanadi. Bu tarmoqlar inson miyasi kabi maʼlumotlarni tahlil qilish vazifasini bajaradi.

Kompaniyalar SI va mashinani oʻqitishdan qanday foydalanadi?

Har qanday sohada muvaffaqiyatga erishish uchun deyarli har bir tashkilot oʻz maʼlumotlarini amaliy qarorlarga aylantira olishi kerak. SI va mashinani oʻqitish tashkilotlarga maʼlumotlarni qayta ishlash va qaror qabul qilish kabi turli xil manual jarayonlarni avtomatlashtirish imkonini beradi.

Sun’iy intellekt va mashinani o‘qitish yana nima beradi? Uni tizimlar va strategik rejalarga joriy etish orqali yetakchilar ma’lumotlarga asoslangan xulosalarni yanada tez, samarali tushunadi. Ularga asoslangan qarorlar qabul qiladi.

SIdan ishlab chiqarishda foydalanish

Ishlab chiqarish sohasida muvaffaqiyatga erishishning kaliti bu – samaradorlikdir. Sunʼiy intellekt ishlab chiqarish rahbarlariga biznes jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beradi. Bu ma’lumotlar tahlili va mashinani o‘qitishni quyidagi kabi yo‘nalishlarda qo‘llash orqali amalga oshiriladi:

• IoT qurilmalari, analitika va mashinani oʻqitish yordamida uskunalardagi xatoliklarni nosozliklar yuzaga kelishidan avval aniqlash.

• Fabrikadagi qurilmada joylashgan sunʼiy intellekt ilovasidan foydalanib, ishlab chiqarish mashinasini nazorat qilish; ish jarayonida toʻxtab qolmasligi uchun texnik xizmat koʻrsatish vaqtini prognoz qilish.

• Isitish, shamollatish va havoni konditsionerlash (HVAC) tizimining energiya sarfini tahlil qilish, qulaylik va energiya tejamkorligini optimallashtirish uchun mashinani oʻqitishni qoʻllash.

Mashinani oʻqitish bank sohasida

Bank sohasida maʼlumotlar maxfiyligi va xavfsizligi juda ham muhim. Moliyaviy xizmatlar rahbarlari SI va mashinani o‘qitish yordamida mijozlar ma’lumotlarini himoyalash bilan birga samaradorlikni oshirishning bir necha usullarini qoʻllashi mumkin:

• Mashinani oʻqitishni firibgarlik va kiberxavfsizlik hujumlarini aniqlash hamda ularning oldini olishda qoʻllash.

• Foydalanuvchi shaxsini tezroq tasdiqlash, hujjatlarni qayta ishlash uchun biometrik va computer vision tizimlarini joriy qilish.

• Chatbotlar va ovozli yordamchilar (voice assistants) kabi aqlli texnologiyalarni joriy etish orqali mijozlarga xizmat koʻrsatishni avtomatlashtirish.

Sunʼiy intellektdan sogʻliqni saqlash sohasida foydalanish 

Sogʻliqni saqlash sohasida katta hajmdagi maʼlumotlardan foydalaniladi. SI aniq hamda samarali xizmat ko‘rsatish uchun informatika va tahlilga tobora ko‘proq tayanadi. SI vositalari bemorlar natijalarini yaxshilashga, vaqtni tejashga va hatto tibbiyot xodimlarining charchab qolishini oldini olishga yordam beradi. Jumladan, quyidagi vazifalarni bajarib, sohaga oʻz hissasini qoʻshishi mumkin:

• Mashinani oʻqitish (ML) orqali foydalanuvchilarning elektron tibbiy yozuvlarini tahlil qilib, klinik qaror qabul qilishda yordam berish va avtomatlashtirilgan tahlillarni taqdim etish.

• Kasalxonaga tashrif natijasini prognoz qilish, bemorlarning daʼvolanishga qayta yotishining oldini olish va ularning kasalxonada qolish vaqtini qisqartirish.

• Imtihonlar yoki telemeditsina uchrashuvlarida shifokor va bemor o‘rtasidagi muloqotni yozib olishda tabiiy tilni tushunish texnologiyasidan foydalanish.

Manba: Artificial Intelligence (AI) vs. Machine Learning